Географиялық зерттеулердің нәтижесінде ғалымдар келесі ой-тұжырымға келді: 

«Жерде планетаның басқа бөліктерінен негізгі айырмашылық жасайтын қабық бар». 

Оны былай сипаттайды: 

оның шегінде үш агрегатты күйде (қатты, газ, сұйық) болатын зат және тіршілік бар. Бұл қабық Жердің дамуына қатысты ортақ заңдылықтарға бағынатын бірыңғай, біртұтас жүйе. Бастапқы кезде бұл табиғи түзіліс «физикалық-географиялық қабық», кейінірек «географиялық қабық» деп аталды. Кейде «ландшафтық қабық», «ландшафт сферасы» немесе «табиғи орта» термин сөздері қолданылады. 

Ландшафт (сферасы) туралы ілім біртіндеп қалыптаса бастады. Бұл ілімді дамытқандар арасында неміс табиғат зерттеушісі А. Гумбольдт, француз ғалымы Э. Реклю, австриялық ғалым Э. Зюсс бар. Ресейде географиялық қабық туралы ілімді топырақ зерттеуші В.В. Докучаев және географ П.И. Броунов жан-жақты зерттеді. Олардың ғылыми идеяларын ары қарай дамытқан XX ғасырдың көрнекті ойшылы және табиғат зерттеушісі В.И. Вернадский болды. 

«Биосфера» ұғымын ғылымға 1875 жылы австриялық геолог ғалым Ә. Зюсс енгізді. В.И. Вернадский өз еңбектерінде бұл терминді қолдана отырып, қайта құру (өзгерту) рөлін тірі организмдерге берді. Бұл тұжырымдаманы В.И. Вернадский «Жер бетінде тұтас алынған тірі организмдерден басқа үздіксіз қуатты, сонысымен нәтижелі қызмет ететін химиялық күш жоқ» деп түсіндірді. 
 Географтар айтқан кешенді қабықты В.И.Вернадский "Биосфера" тіршіктің бесігі деп атады.

Айналымдардың биосфералық циклі үш бөлімнен тұрады:

-фотосинтез үрдісі кезінде жасыл өсімдіктер арқылы биологиялық өнім деп аталатын органикалық заттардың түзілуі;

-жануарлардың тіршілік  әрекеті арқылы бұл өнімнің екінші кезектегі биологиялық өнімге (жануар) айналуы;

-бактериялар мен саңырауқұлақтардың бірінші және екінші кезектегі биологиялық өнімді жоюы;

В.И.Вернадский бойынша, биосфера үш бөліктен тұрады:

1. «Тірі зат»- планетамыздағы барлық тірі организмдердің жиынтығы;
2. Биогенді зат- ежелгі биосфера бөлшектері (таскөмір, жанатын газдар, шымтезек, батпақ, мұнай);
3. Биокосты зат- шөгінді жыныстар, сазды минералдар және т.б.

Табиғат зоналарының орналасуы. Еуразия солтүстік жартышардың барлық климат белдеулерін алып жатқандықтан, мұнда солтүстік жартышарға тән барлық табиғат зоналарының жиынтығы кездеседі. Олар материктің көп бөлігінде ендік бағытқа сәйкес, батыстан шығысқа қарай созылып жатыр.

Солтүстіктегі арктикалық аралдардан бастап, тайга зонасына дейін табиғат зоналары ендік бағытта тұтас алап болып созылып жатыр, ал одан оңтүстікке қарай зоналар батыстан шығысқа қарай жіңішке жолақтар түрінде таралады. 

Қоңыржай белдеудің көпшілік бөлігін тай­га зонасы алып жатыр, оның батысы мен шығысы жалпақ жапырақты ормандармен көмкерілген. Материктің ішкі бөлігінде тайга бірден орманды дала мен далаға ауысады. Тынық мүхитынан келетін ылғалдың материк ортасына қарай азаюына байланысты бұл зоналар шығыста ендік бағытта бұрылыс жасайды. Ылғал мүлде жеткіліксіз ішкі аудан­дарда шөлейт жэне шөл зоналары қалыптасады. 

Арктикалық белдеудің қиыр солтүстігіндегі аралдарды арктикалық шөл зонасы алып жатыр. Жазы өте суық және қысқа. Қыста темпера­тура -40°С-тан төмен болады. Қарлы борандар мен тұмандар жиі болып түрады. Аралдарды түгелдей дерлік мұз жауып жатыр. Мұздан бос жерлерде мүк, қына, балдырлар өседі, топырақ қалыптасып жетілмеген. Жануарлардан ақ аю мен ақ түлкі кездеседі, жағалаулары жазда құс базарына айналады. Соңғы кезде ақ аю саны азаюда. 

Қоңыржай белдеудегі ең ірі табиғат зонасы - тайгада тундра мен орманды тундраға қарағанда жаз біршама жылы және ұзақ. Соның нәтижесінде ағаш текті өсімдіктердің өсуіне жағдай бар. 

Тайга - тек қана қылқанжапырақты ағаштар өсетін зона. Тайганың топырағы күлгін (күл түстес), көбінесе батпақты болып келеді. Климаттың батыстан шығысқа қарай қаталдануына байланысты Скандинавия түбегі мен Финляндияда, Ресейдің еуропалық бөлігінде қарагай мен шырша өседі. Ал Ресей жерінің Оралдан шығысқа қарай жатқан бөлігі - Сібірде суыққа төзімді май қарагай, сібір қарағайы - самырсын және қыста қылқандарын түсіретін ағаш - бал қарагай таралған. Сібір жерінде климаттың қатаң болуына байланысты тайга зонасы еуропалық бөлікпен салыстырғанда оңтүстікке қарай ығысқан және неғүрлым үлкен аумақты алып жатыр.

Тайга мен биік таудағы ормандар неғұрлым жақсы сақталғандықтан, жануарлар дүниесі де салыстырмалы түрде бай. Мұнда зубр, бұлан, марал, елік, қоңыр аю, қабан тіршілік етеді. Қиыр Шығыста қорғауға алынған ірі жыртқыш - Уссурий жолбарысы сақталған. Сондай-ақ ормандарда терісі бағалы, кәсіптік маңызы бар аңдар мен құстар өте көп.

Ағаш сүрегі әртүрлі шаруашылық қажеттеріне пайдаланылады. Әсіресе шамшат пен еменнен жасалған жиһаздар айрықша бағаланады. Кесілген ормандардың орнына егістік пен бау-бақшалар егіліп, қалалар мен елді мекендер салынған. Аралас және жалпақ жапырақты ормандар зонасының бағалы өсімдіктері мен сиреп бара жатқан жануарлар дүниесін қорғау мақсатында көптеген қорықтар ұйымдастырылған. Польша мен Белорус­сия елдерінде орналасқан әйгілі Беловеж нуы қорығында зубр қорғауға алынған. Байкал көлі мен айналасындағы ерекше табиғатты сақтап, қорғау мақсатында Байкал мемлекеттік қорығы ұйымдастырылған. Мұнда шабақтарын тірі туатын голомянка балығы, байкал тибалығы (непра) және т.б. көптеген жануарлар қорғауға алынған.

Орманды дала және дала зоналары Шығыс Еуропа мен Батыс Сібір жазықтарының оңтүстігінде тұтас жолақ түрінде Алтайға дейін созылып, Қиыр Шығыста қайта жалғасады. Ылғал молырақ түсетін Шығыс Еуропаның орманды дала зонасында жалпақ жапырақты ағаштар (емен, үйеңкі) мен даланың шөптесін өсімдіктері өседі. Қысы қатал болатын Батыс Сібірдің орманды даласына ұсақ жапырақты ағаштар - қайың, көктерек және даланың астық түқымдас өсімдіктері - селеу, боз, бидайық тән. Бұл зоналарда өте құнарлы қара топырақ таралған. Сондықтан зоналар түгелге дерлік жыртылған. Жылу мен ылғалдың мөлшері жеткілікті болғандықтан дәнді дақылдар: би­дай, қарабидай, қарақұмық, арпа, сұлы және қант қызылшасы мен күнбағыс өсіріледі. Дала зонасының оңтүстігінде қуаңшылықтар жиі болып тұратындықтан, егістіктер қосымша суаруды қажет етеді.

Орманды далада орман мен даланың жануарлары қатар кездеседі. Негізгі жануарлары - қасқыр, қарсақ, түлкі және кемірушілерден саршұнақ, дала күзені, дала тышқандары тіршілік етеді. Топырағы құнарлы дала зонасы ежелден қарқынды игерілгендіктен мұнда бұрын кең таралған ірі тұяқты жануарлар мен құстар саны қазіргі кезде күрт кеміп кеткен. Сондықтан дала зонасының табиғи өсімдік жамылғысы мен кейбір жануарлары қорықтарда ғана сақталған.

Субтропиктік белдеудің табиғат зоналары.

 Субтропиктік белдеуді қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар мен бұталар, субтропиктік дала, шөлейт және шөл, субтропиктік ауыспалы ылғалды муссондық ормандар зонасы алып жатыр.

Қатты жапырақты мәңгі жасыл ормандар мен бұталар зонасы Жерорта теңізінің биік таулармен қоршалған жағалауын алып жа­тыр. Бұл жердің жазы ыстық, құрғақ, ал қысы жылы, жаңбырлы болады. Сондықтан өсімдіктер жыл бойы өсуін жалғастырып, мәңгі жасыл сипат алады. Бұл өсімдіктер жаздың ыстықтығы мен құрғақтығына да жақсы бейімделген: олардың жапырақтары ұсақ әрі қалың, беті жылтыр болады, кейбіреулерінің бетін түк басқан. Ыл­ғалды, жылы қыста шөптесін өсімдіктер қаулап өседі. 

Зонада субтропиктік орманның құнарлы қоңыр топырагы таралған. Ормандар кесу нәтижесінде сиреген, сақталып қалған бөліктерінде тас емен, тығын- емені, қолшатыр тәрізді жерортатеңіздік пиния қарағайы, лавр агашы (суреттерде берілген) мен лавр иіиесі, грек жаңғағы, зәйтүн, кипарис ағаштары өседі. Кесілген ормандар орнын мәңгі жасыл бұталар мен аласа ағаштар: бүлдірген ағашы, мирта, аласа тас емен алмастырған. Мұнда майиіетен, жүзім, цитрус тұқымдастары сияқты мәдени өсімдіктер де өсіріледі. 

Кавказдың оңтүстігіндегі Колхида және Лен­корань ойпаттарында жалпақ жапырақты және мәңгі жасыл ағаштар аралас өсетін ылғалды субтропиктік ормандар таралған. Бұл өңірлердің климаты ылғалды, жазы ыстық, қысы жылы. Топырағы сары түсті болып келеді. Осы ойпаттар мен тау етектерін цитрус бақтары мен атақты грузин шайының плантациялары алып жатыр. Кавказдың Қара теңіз жағалауында дүние жүзіне әйгілі емдеу-сауықтыру және демалыс орындары орналасқан.

Субтропиктік дала, шөлейт және шөл зонасында қоңыржай белдеудің осындай зоналарына қарағанда жазы өте ыстық болады. Бүл шөлдердің минералды заттарға бай сұр топырағын қолдан суару арқылы Орта Азияның оңтүстігі мен Қытайда цитрустардан, анар мен жүзімнен, жер жаңғағы (арахис) мен бақша дақылдарынан мол өнім алынады. Құлазыған атақты Такла-Макан шөлі осы зонаның орталық бөлігін алып жатыр.

• Субтропиктік ауыспалы ылғалды муссондық ормандар зонасы Жапон аралдары мен Кореяның оңтүстігінен бастап, Тынық мұхит жағалауы арқылы Үндіқытай түбегін бойлай, субэкваторлық белдеуге де өтеді.
  Жер­орта теңізі жағалауымен салыстырғанда, мұнда жаз ылғалды, қысы біршама құрғақ және салқынырақ болады. 
• Ормандарда мәңгі жасыл ағаштардан магнолия, каме­лия, камфора, лавр, бамбук, жалпақ жа- пырақтылардан емен, шамшат, шегіршін, оңтүстіктің айрықша қарағайы мен кипарисі аралас өседі. Ағаштар лианалармен шырмалып, ну орман сипатына енеді. Халық тығыз қоныстанған Қытай мен Үндіқытайда табиғи өсімдік жамылғысы сақталмаған, олардың орнында субтропиктік мәдени өсімдіктер өсіріледі. 
• Жануарлардан өзен бойларында жолбарыс пен қабылан сияқты жыртқыштар, тауларда Гималай аюы, бамбук аюы - пан­да, маймылдардан макакка мен гиббон сақталған. Ал құстардан қауырсындары көздің жауын алатын әдемі тоты құстар мен үйректер көптеп кездеседі.

     Тропиктік шөлдер Арабия түбегі мен Үндістандағы Тар шөлін алып жатыр. Еуразия шөлдеріндегі ең ыстық әрі құрғақ кли­мат осы жерлерге тән. Ертеректе климаттың біршама ылғалды болғандығын дәлелдейтін қүрғақ өзен арналары - уәд әсіресе Арабия түбегінде жиі кездеседі. Оларда қараған, шеңгел сияқты тікенекті бұталар, ал жер асты сулары жақын жатқан шұраттарда құрма пальмасы өседі. 

Арабиядағы орасан зор кеңістікті алып жатқан атақты Руб-эль-Хали шөлінде тіршілік жоқтың қасы. Ал тасты шөлдер мүлде құлазып жатады. 

    Жануарлардан Арабияда желаяқ бөкендер, жабайы есек - онагр, бір өркешті жабайы түйе - нар (дро­медар), тарғыл қорқау қасқыр мен шиебөрілер кездеседі, кемірушілер өте көп. Адам төзгісіз ыстық пен құмды дауылдарға, су тапшылығына қарамастан бұл шөлдер арқылы ежелден керуен жолдары өткен. Парсы шығанағынан табылған мол мұнай қорының игерілуіне байланысты шөлдерде қазіргі заманғы сәулетті қалалар мен елді мекендер салынып, адамдардың тұрмыс жағдайы жақсарған.

Жауын-шашынның түсуі мен мөлшерінің жыл мезгілдері бойынша белдеу ішінде әркелкі бо­лады. Сондықтан мұнда субэкваторлық ауыспалы ылғалды ормандар мен саванналар таралған. Үндістан және Үндіқытай түбектерінің жауын-шашынның жылдық мөлшері 800 мм-ден аспайтын ішкі бөліктеріне саванналар тән болады. Мұнда астық тұқымдастарға жататын биік шөптер арасында пальмира пальмасы_, хош иісті сандал ағашы, тик және майлы ағаштар өседі. Тик ағашының суда шірімейтін, өте қатты сүрегі кеме және вагон жасауда пайдаланылады. Ал биіктігі 35-37 м-ге, диа­метр-і 2 м-ге жететін майлы ағаш батпақты жерлерде құрылыс салуда қолданылады.

3-4 айға созылатын қүрғақ мезгілде кейбір ағаштардың жапырағы түсіп, шөптесін өсімдіктер сарғайса, жазғы муссон кезінде са­ванна құлпырып, сан алуан түске боялады.

Субэкваторлық ауыспалы ылғалды (муссонды) ормандар Үндістанның батыс жағалауы мен Ганг, Брахмапутра өзендерінің төменгі ағысын, Үндіқытай түбегі жағалауы мен Филиппин аралдарының солтүстігін алып жа­тыр. Мұнда құрғақ мезгіл ұзаққа созылмайды, жаңбыр саваннаға қарағанда көбірек жауады.

Кейбір ағаштардың құрғақ кезде жапырағын түсіретіндігі болмаса, бұл орманның өсімдіктері оңтүстігінде орналасқан ылғалды экваторлық ормандарға ұқсайды.

Саванналар мен субэкваторлық ауыспалы ылғалды ормандарда қызыл және қоңыр-қызыл топырақ жамылғысы таралған, жануарлар дүниесі де ұқсас. Үндістан мен Шри-Ланкада жабайы пілдер сақталған. Маймылдар барлық жерінде кездеседі.

Экваторлық белдеудің ылғалды ормандары. Еуразияның оңтүстігіндегі аралдарды алып жатыр Жауын-шашынның жыл бойы мол түсуі, температураның тұрақты жоғары болуы тіршілік дүниесінің қарқынды дамуына жағдай жасайды. 

Бұл ормандарда өсімдіктердің 40 мыңнан аса түрі өседі, тек қана пальманың 300-дей түрі бар. Ұзындығы 200-300м-ге жететін оралып өсетін ротанг палъмасы мен лианалар ағаштарды шырмап, ит тұмсығы өтпейтін қалың ну орман (джунгли) құрайды. 

Экваторлық ормандарда жергілікті халық үй құрылысына, жиһаз бен қағаз жасауға пайдаланатын бамбуктің көптеген түрлері өседі. Ағаш діңдерінде шырмалып өсетін хош иісті, алуан түсті орхидеялар орманға айрықша көрік береді. 

Ылғал­ды экваторлық ормандардың жануарлар дүниесі де өте алуан түрлі: мүйізтұмсықтар мен жабайы бұқалардың кейбір түрлері басқа ешбір жерде кездеспейді. Маймылдардан - макакалар мен итбасты маймылдар, ірі орангутандар, жыртқыштардан - жолбарыс, қабыландар, құстардан - әдемі қауырсынды тауыс кездеседі.

Қазіргі кезде жоспарсыз отаудың нәтижесінде ормандардың ауда­ны азаюда. Кесілген ормандар орнына жергілікті тұрғындар күріш, ал Үндістан мен бұрын Цейлон деп аталған Шри-Ланка аралындағы тау беткейлерінде шай бұтасын өсірумен айналысады. 

Биіктік белдеулер.

Еуразия жерінің жартысына жуығын алып жатқан таулы аймақтарға биіктік белдеулер тән болады. Таудың ең төменгі белдеуі тау орналасқан табиғат зонасына сәйкес келеді. Биіктеген сайын ылғалдың артуына қарамастан, ауа температурасы төмендеп, тіршіліктің қарқынды дамуын тежейді. Сондықтан тау ормандарындағы ағаштар онша биік болмайды, ал топырақ жамылғысы жұқа болып келеді.